ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Τετάρτη 24 Νοεμβρίου 2021

Ramaria cristata

Πεντέλη 13/01/2013

Η Ramaria cristata είναι κοραλλοειδές μανιτάρι που βγαίνει στο έδαφος σε δάση κωνοφόρων και πλατυφύλλων. Καρποφορεί μοναχικά ή σε ομάδες  από τα τέλη του καλοκαιριού έως το χειμώνα.

Ετυμολογία:
Ramaria < ramus κλαδί ==> με πολλούς κλάδους, διακλαδισμένη.
cristata < crista λοφίο ==> με διακλαδώσεις σαν λοφία.

Τετάρτη 12 Μαΐου 2021

Calliptamus barbarus

Τουρκοβούνια 25/10/2007 Αθήνα

Η ακρίδα Calliptamus barbarus ζει σε πετρώδη λιβάδια και βραχώδεις πλαγιές σε ξηροθερμικές περιοχές. Τρέφονται με χόρτα και βότανα και - μερικές φορές με νεκρά ζώα όπως κι άλλα έντομα. Τα ενήλικα άτομα αρχίζουν να πετάνε από τον Απρίλιο.
Ετυμολογία:
Calliptamus < καλός + ίπταμαι.
barbarus < βάρβαρος.
ακρίδα < ακρίς (αρχ.), πιθανώς από α + κρίζω (τρίζω).

 

Τρίτη 11 Μαΐου 2021

Carcharodus alceae

Αθήνα (Μαρούσι) 08/05/2021
φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου

Η Carcharodus alceae (Esper 1780) είναι μια διαδεδομένη πεταλούδα της Ευρασίας. 
Πετάει από το επίπεδο της θάλασσας έως τα 1100 μέτρα από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο. Στις νότιες περιοχές και την Ελλάδα αναπαράγεται σε τρεις ή περισσότερες γενιές την περίοδο.
Προτιμά ξηρές και ζεστές περιοχές. Γεννάει τα αυγά της σε διάφορα είδη μολόχας, εξ ού και το όνομά τους (της αλκέας).
Ετυμολογία:
Carcharodus < καρχαρίας + οδούς (οδόντος) ==> με αιχμηρά δόντια.
alceae < αλκέα, είδος μολόχας που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδης.

Δευτέρα 10 Μαΐου 2021

Mutilla quinquemaculata

Αμοργός 24/05/2021
φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Η Mutilla quinquemaculata είναι παρασιτική σφήκα. 
Τα θηλυκά άτομα είναι άπτερα ενώ τα αρσενικά φτερωτά. 
Το τσίμπημά της είναι επώδυνο.
Ετυμολογία:
Mutilla (λατιν.) = παραμορφωμένη, ακρωτηριασμένη (< mutilo ακρωτηριάζω)  ==> επειδή δεν έχει φτερά.
quinquemaculata < quinque πέντε + maculata (< macula, στίγμα, κηλίδα = πεντάστικτη. 

Πέμπτη 6 Μαΐου 2021

Upupa epops τσαλαπετεινός


υδατογραφία του Ferdinand Bauer (1760-1826) 
από το τμήμα Fauna Graeca της Flora Graeca

Οι τσαλαπετεινοί είναι αυτοί που προαναγγέλλουν την άνοιξη μαζί με τα χελιδόνια. Μας έρχονται στις αρχές Μαρτίου από την Βόρεια Αφρική και την Νότια Ισπανία, όπου ξεχειμωνιάζουν. Μένουν μαζί μας όλο το καλοκαίρι, αναπαράγονται και μας αποχαιρετούν το φθινόπωρο. Τρέφονται με έντομα, νύμφες, σαλιγκάρια, σκουλήκια. Φωλιάζουν σε κορμούς δέντρων, τρύπες βράχων αλλά και σε κτίρια και ερείπια σε θέσεις που μοιάζουν με τους φυσικούς τους βιότοπους.
Γενικά οι τσαλαπετεινοί δεν φοβούνται  τους ανθρώπους και απλώς, όταν ενοχληθούν, ανασηκώνουν το λοφίο τους με τις μαύρες μύτες. Από αυτό το λοφίο, που μοιάζει με του κόκορα, ονομάζονται σε μερικές περιοχές «αγριοκόκορες». Το όνομα «τσαλαπετεινό» είναι νόθο σύνθετο ==> τσαλί (=θάμνος στα τούρκικα) + πετεινός.
Ετυμολογία:
Upupa = έποψ.
epops < έποψ (έπ-οπος, -οπα) < εποποί  (Αριστοφάνης)

«Και από τα πουλιά, άλλα είναι του αγρού όπως η φάσσα, άλλα ορεινά όπως ο έποψ και άλλα ζουν κοντά στους ανθρώπους όπως το περιστέρι.» (Αριστοτέλης).

Τετάρτη 5 Μαΐου 2021

Thymelicus acteon


Αμοργός 29/04/2021
φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Πεταλούδα με ευρεία εξάπλωση στην Ευρώπη και την Μεσόγειο. Στο βόρειο τμήμα της κατανομής της υφίσταται απότομη μείωση των πληθυσμών της, ενώ στο νότο μπορεί να είναι τοπικά άφθονο σε ασβεστολιθικά λιβάδια.
Ετυμολογία:
Thymelicus < θυμέλη (βωμός των αρχαίων ελληνικών θεάτρων) < θύω.
acteon < Ακταίων (γιος του Αρισταίου και της Αυτονόης, αρχαίος κυνηγός που είδε γυμνή τη Αρτέμιδα και γι' αυτό η θεά τον μεταμόρφωσε σε ελάφι).

Τρίτη 4 Μαΐου 2021

Trigla barbatus μπαρμπούνι

φωτογραφία από την Δονούσα
Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος

Το μπαρμπούνι ζει μέσα σε φυκιάδες, αμμώδεις και λασπώδεις βυθούς, όπου και αναζητά την τροφή του, σκαλίζοντας με τα μουστάκια του. Τρέφεται με διάφορα μικρά μαλάκια. Στις τραγάνες βρίσκουμε το πετρομπάρμπουνο. Ζει σε βάθη από 3 έως 80 μέτρα. Αναπαράγεται Μάιο - Ιούλιο
Επιστημονικό όνομα: Trigla barbatus και συνώνυμο Mullus surmuletus.
Ελληνικό όνομα: Τρίγλη η μυστακοφόρος.
Ετυμολογία:
Trigla < τρίγλη ή τρύγλη (το αρχαίο όνομα για το μπαρμπούνι).
μπαρμπούνι < (βενετσιάνικο) barbon < (λατινικά) barba «γενειάδα».

 

Δευτέρα 3 Μαΐου 2021

Micrommata ligurina

Αμοργός 04/04/2020
φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Μεσογειακή αράχνη που εξάπλωσή της φθάνει ως την Κεντρική Ασία.
Ετυμολογία:
Micrommata < μικρός + όμμα (μάτι).
ligurina < Liguria, αρχαία περιοχή στην ΒΔ Ιταλία (σημερινή Γένοβα) και ΝΑ Γαλλία (σημερινή Νίκαια).

Κυριακή 2 Μαΐου 2021

Leptotes pirithous


φωτογραφία από την Όσσα
Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος

Η Leptotes pirithous πετάει από τα τέλη Απριλίου μέχρι τον Νοέμβριο.
Ετυμολογία:
Leptotes < λεπτότης < λεπτός.
pirithous < Πειρίθους ή Πειρίθοος (βασιλιάς των Λαπιθών της Θεσσαλίας και αδελφικός φίλος του Θησέα).

Παρασκευή 30 Απριλίου 2021

Podarcis muralis

Κιθαιρώνας (Αττική) 12/05/2013

Η σαύρα Podarcis muralis εξαπλώνεται στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Εύβοια. Στην Ανατολική Μακεδονία, Θράκη και Σαμοθράκη διαβιεί το υποείδος Podarcis muralis albanica.
Έχει μήκος έως και 7, 5 εκ. ενώ η ουρά  είναι περίπου διπλάσια του σώματος. Ζει σε ποικιλία βιοτόπων σε υψόμετρα έως 2800 μ.
Είναι ημερόβια και ευκίνητη σαύρα, που σκαρφαλώνει συχνά και επιδέξια εξ ου και η ονομασία muralis. Τρέφεται με ασπόνδυλα. 
Ετυμολογία:
Podarcis < ποδάρκης (πους, ποδός + αρκέω) ==> ο ικανός (αρκετός) στα πόδια, ο ταχύπους
muralis < murus (λατιν.) τείχος & τοίχος = του τοίχου.


 

Τετάρτη 28 Απριλίου 2021

Monticola solitarius


φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Ο γαλαζοκότσυφας (Monticola solitarius) ζει σε βραχώδεις βουνοπλαγιές, φαράγγια, ερείπια, λατομεία.
Τρέφεται κυρίως με έντομα.
Φωλιάζει σε εσοχές βράχων και τοίχων.
* Επιστημονικό όνομα: Monticola solitarius.
* Ελληνικό όνομα (ΕΟΕ): γαλαζοκότσυφας
* Λαϊκά ονόματα: γυφτισοπούλα, μέρουλας (Νάξος), πετροκόσυφας, πετροκότσυφας, πετροκότσυφος, τσοπανάκος.
Η επιστημονική ονομασία Monticola solitarius (Linnaeus, 1758) μπορεί να αποδοθεί στα ελληνικά ως «Ορεσίβιος ο μοναχικός».
Στην Ελλάδα συναντάται το υποείδος Monticola solitarius longirostris (Blyth, 1847)
Ετυμολογία
Monticola < mons, -tis όρος, βουνό + colere ζω, κατοικώ, συχνάζω = ορεσίβιος, βουνίσιος.
solitarius < solus μόνος, μοναχικός.
longirostris < longus μακρύς + rostrum ράμφος = μακρύραμφος.

Γράφει σχετικά ο Αριστοτέλης:
«Ἔστι δέ τις (κόττυφος—κότσυφας) πετραῖος ᾧ ὄνομα κύανος· οὗτος ὁ ὄρνις ἐν Νισύρῳ μάλιστά ἐστι, ποιεῖται δ' ἐπὶ τῶν πετρῶν τὰς διατριβάς. Τὸ δὲ μέγεθος κοττύφου μὲν ἐλάττων, σπίζης δὲ μείζων μικρῷ. Μεγαλόπους δέ, καὶ πρὸς τὰς πέτρας προσαναβαίνει. Κυανοῦς ὅλος· τὸ δὲ ῥύγχος ἔχει λεπτὸν καὶ μακρόν, σκέλη δὲ βραχέα τῇ πίπῳ παρόμοια.»

Τετάρτη 7 Απριλίου 2021

Eresus walckenaeri

Αμοργός Μάιος 2020
φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Η αράχνη Eresus walckenaeri ζει στη νότια Ιταλία, τα Νότια Βαλκάνια, την Τουρκία και στα νησιά του Αιγαίου. Το θηλυκό είναι μεγαλύτερο, έως 4 εκατοστά και το αρσενικό ξεχωρίζει από το κόκκινο χρώμα του.

Ετυμολογία:
Eresus < (ίσως από) Ερεσός.
walckenaeri < προς τιμήν του Γάλλου εντομολόγου και αραχνολόγου Charles Athanase Walckenaer (1771 – 1852)


Δευτέρα 5 Απριλίου 2021

Larus ridibundus καστανοκέφαλος γλάρος

Βουρκάρι Μεγάρων 05/12/2013

Ο πιο κοινός γλάρος τον χειμώνα. Αναπαράγεται σε βορειότερες χώρες το καλοκαίρι.
Ετυμολογία:
Larus < λάρος (γλάρος)
ridibundus (λατιν.) < rideo (λατιν.) γελάω = γελαστός, μειδιών.

 

Τρίτη 23 Μαρτίου 2021

Erinaceus roumanicus


Υδατογραφία σκαντζόχοιρος (Erinaceus roumanicus) του Αυστριακού ζωγράφου Μπάουερ (Bauer, Ferdinand, 1760-1826) που συνόδευε τον Άγγλο βοτανικό J. Sibthorp, δημιουργό της Flora Graeca, στις έρευνες του στην Ελλάδα.
Ετυμολογία:
Erinaceus (λατιν.) = σκαντζόχοιρος
σκαντζόχοιρος < κανθόχοιρος (μεσν) [ ==> με τσιτακισμό νθ > τθ > τσ] - αρχ. ακανθόχοιρος.

Κυριακή 21 Μαρτίου 2021

Pelophylax kurtmuelleri

Αμοργός 2019
φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Ο Πηλοφύλαξ του Kurt Mueller είναι ημερόβιος, ντροπαλός βάτραχος που συχνά λιάζεται έξω από το νερό και βουτά μέσα σε αυτό μόλις αισθανθεί κίνδυνο. Συναντάται σε έλη, λίμνες, ποτάμια, ρεματιές και στάσιμα νερά.
Ετυμολογία:
Pelophylax < πηλός (πηλός, λάσπη, τέλμα) + φύλαξ = ο φύλακας του βάλτου.
kurtmuelleri < αφιερωμένο στον Kurt Mueller, ο οποίος συνέλεξε τον ολότυπο (ποταμός Έρτζεν, Αλβανία) το 1938.