ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Τετάρτη 26 Δεκεμβρίου 2018

Tubifera ferruginosa

Πάρνηθα 11-10-2014

Tubifera < tubus σωλήνας + fero φέρω ==> από το σχήμα του καρποσώματος
ferruginosa < υποκοριστικό του ferruginea ( < ferrugo σκουριά < ferrum σίδηρος) ==> στο χρώμα της σκουριάς, καφεκόκκινο (ανα΄λογα με την ηλικία του).


Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου 2018

Cantharellus alborufescens

Αμοργός 15-11-2009

Ο Cantharellus alborufescens είναι μανιτάρι των μεσογειακών δρυοδασών. Στην φωτογραφία από την Αμοργό φαίνεται να βγαίνει από υπόστρωμα με ξερά φύλλα πουρναριών. Έχει λευκό χρώμα και καθώς ωριμάζει το καπέλο του παίρνει πορτοκαλο-κοκκινωπές αποχρώσεις.
Ετυμολογία:
Cantharellus < υποκοριστικό του κάνθαρος (είδος αρχαίου ελληνικού αγγείου με σώμα σχήματος ποτηριού) ==> για το σχήμα του καρποσώματος
alborufescens (λατιν.) < albus λευκός + rufescens (rufesco πυρρούμαι) κοκκινωπός.




Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2018

Larus michahelis Ασημόγλαρος της Μεσογείου

Αμοργός 25-09-2007

Ο Ασημόγλαρος της Μεσογείου είναι ο πιο μεγάλος, πιο κοινός και πιο γνωστός μας γλάρος.
Θαλασσινό πουλί που καθαρίζει από διάφορα την φύση, όπως στην φωτογραφία με το νεκρό χταπόδι και συχνός επισκέπτης σε σκουπιδότοπους.
Θα είχε πλάκα να τον λέγαμε «Γλάρο του Μιχαχελες», όπως είναι το επιστημονικό του όνομα, οπότε σωστά η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία του έδωσε το όνομα «Ασημόγλαρος (της Μεσογείου)» από τις ασημένιες φτερούγες του.
Επιστημονικό όνομα: Larus michahelis
Ετυμολογία:
Larus < λάρος (αρχ.) ==> δάνεια λέξη στα λατινικά larus & laros
michahelis < αφιερωμένος στον Βαυαρό γιατρό και ζωολόγο Karl Michahelles (1807-1834)

«Νῆττα δὲ καὶ χὴν καὶ λάρος καὶ καταρράκτης καὶ ὠτὶς τὸν στόμαχον εὐρὺν καὶ πλατὺν ὅλον...
Ἡ δ' αἴθυια καὶ οἱ λάροι τίκτουσι μὲν ἐν ταῖς περὶ θάλατταν πέτραις, τὸ δὲ πλῆθος δύο ἢ τρία· ἀλλ' ὁ μὲν λάρος τοῦ θέρους, ἡ δ' αἴθυια ἀρχομένου τοῦ ἔαρος εὐθὺς ἐκ τροπῶν...» (Αριστοτέλης)




Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2018

Καταρράκτης στην Πεντέλη


Η υδρολογία της Πεντέλης είναι η πιο ενδιαφέρουσα της Αττικής. Από την δυτική πλευρά της Πεντέλης πηγάζει ο Κηφισός (στο Κεφαλάρι της Κηφισιάς), ο Ποδονίφτης, το «Ρέμα Χαλανδρίου». Στην ανατολική της πλευρά τα πλούσια υπόγεια νερά βρίσκουν διέξοδο κοντά στη Νέα Μάκρη. Και, βέβαια, έχει τον διπλό καταρράκτη της στον Βαλανάρη.
Ο Βαλανάρης είναι ένα ρέμα συνεχούς ροής, που ξεκινάει από το βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Καλυσίων (ΝΔ πλευρά) και καταλήγει στη Ραφήνα. Έχει μήκος 20 χιλιόμετρα, περνάει από τους δήμους Γέρακα, Ανθούσας, Παλλήνης, Πικερμίου, Σπάτων, Ραφήνας και, ανάλογα την περιοχή λέγεται και Μεγάλο Ρέμα, Βαθύρεμα, Λυκόρεμα, Ρέμα Ραφήνας. Στο Μεγάλο Ρέμα του Πικερμίου έχουν ανακαλυφθεί απολιθώματα της περίφημης πλειστοκαινικής πανίδας της Αττικής.
Στην φωτογραφία που ακολουθεί του αείμνηστου ορειβάτη, φυσιοδίφη και φωτογράφου Πέτρου Μπρούσαλη φαίνεται ο καταρράκτης της Πεντέλης στο Ντράφι το 1956.




Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2018

Monticola solitarius γαλαζοκότσυφας

Αμοργός

Επιδημητικό πτηνό. 
Βιότοπος:βραχώδεις βουνοπλαγιές, φαράγγια, ερείπια, κάστρα, λατομεία. Τρέφεται κυρίως με έντομα.
Φωλιάζει σε εσοχές βράχων και τοίχων.
Ανάλογα την περιοχή, λαϊκά ονόματα: γαλαζοκότσυφας, γυφτισοπούλα, μέρουλα, πετροκόσυφας, πετροκότσυφας, πετροκότσυφος, τσοπανάκος. Η Ελληνική Ορνθολογική Εταιρεία έχει υιοθετήσει την ονομασία «γαλαζοκότσυφας», από τον χρωματισμό του.
Η επιστημονική ονομασία (Linnaeus, 1758) Monticola solitarius  μπορεί να αποδοθεί στα ελληνικά ως «Ορεσίβιος ο μοναχικός».
Στην Ελλάδα συναντάται το υποείδος Monticola solitarius longirostris (Blyth, 1847)
Ετυμολογία
Monticola < mons, -tis όρος, βουνό + colere ζω, κατοικώ, συχνάζω = ορεσίβιος, βουνίσιος.
solitarius < solus μόνος, μοναχικός. 

longirostris < longus μακρύς + rostrum ράμφος

Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2018

Limenitis reducta


Η πεταλούδα «Προστάτις του λιμανιού» (Limenitis reducta, Staudinger, 1901) είναι διαδεδομένη στις μεσογειακές περιοχές της Ευρώπης. Εξαπλώνεται και ανατολικότερα φτάνοντας στα παράλια της Κασπίας Θάλασσας και το Βόρειο Ιράν. Δεν υπάρχει στην Αφρική και στην άκρη νότια της Ιβηρικής Χερσονήσου.

Πετάει από τη στάθμη της θάλασσας μέχρι περίπου τα 1300 μέτρα, προτιμώντας ανοιχτές περιοχές κοντά σε γραμμές δέντρων ή άκρες θάμνων όπου προσκολλάται στο αγιόκλημα (Lonicera sp.), που είναι το κύριο φυτό - ξενιστής του. Είναι ένα θερμόφιλο είδος και πετά κυρίως όταν ο ήλιος λάμπει, προτιμώντας να παραμένει κρυμμένο στην βλάστηση κατά τη διάρκεια των συννεφιασμένων ημερών. Πετάει από τον Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο

Το επιστημονικό όνομα του γένους προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «ο λιμενίτης - η λιμενίτις. Εκτιμάται ότι του δόθηκε το όνομα Limenitis - λιμενίτις, επειδή το δείγμα από το οποίο περιγράφτηκε πορερχόταν από το ιταλικό λιμάνι του Λιβόρνο (Leghorn). Το επίθετό του είναι η λατινική λέξη reducta.

Ετυμολογία:
** Limenitis > (ο) λιμενίτης & (η) λιμενίτις (θεός, προστάτης του λιμανιού, αυτός που ανήκει στο λιμάνι).
** reducta = μικρή, μικροσκοπική.


Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2018

Fulica atra φαλαρίδα

Σχινιάς

Η επιστημονική ονομασία Fulica atra θα μπορούσε να αποδοθεί ως «μαυροπουλάδα».
Fulica = πουλάδα, πουλί, όρνις
atra = μαύρη, γκρίζα.


Η ονομασία που έχει υιοθετήσει (σωστά) η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία είναι το αρχαίο όνομα «φαλαρίς» που αναφέρεται και από τον Αριστοτέλη («Τῶν δὲ στεγανοπόδων τὰ μὲν βαρύτερα περὶ ποταμοὺς καὶ λίμνας ἐστίν, οἷον κύκνος, νῆττα, φαλαρίς...».


Η λέξη «φαλαρίς» παράγεται από «φάλαρος» (λευκός) κι αυτή από «φαλός» (λευκός). Με την λέξη «φαλός» συνδέεται και η λέξη «φαλακρός». Μάλιστα είναι γνωστός ο τύραννος του Ακράγαντα στην Κάτω Ιταλία, ο Φάλαρις, δηλαδή ο Φαλακρός.


Επομένως η λέξη «φαλαρίς» (-ίδος) για το πουλί, συνδέεται με το λευκό του ράμφος, ένα χρώμα που επεκτείνεται όμως και στο κεφάλι του, κάτι σαν φαλάκρα θα μπορούσε να πει κάποιος λαϊκιστής και να το ονομάσει «φαλακροπουλάδα»
)

Τρίτη 16 Οκτωβρίου 2018

Macrolepiota mastoidea

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
Πάρνηθα 11/10/2014

Μακρολεπιότα η μαστοειδής.
*** Macrolepiota > μακρός + Lepiota ==> μεγάλη Λεπιότα
*** mastoidea > μαστός + είδος ==> επειδή το καπέλο έχει σχήμα μαστού με μια προεξοχή σαν θηλή στο κέντρο.
*** Lepiota > λεπίς, λεπίδος + ους ωτός ==> με λεπίδες σε σχήμα αφτιού στην επιφάνεια του καπέλου.





Τετάρτη 28 Μαρτίου 2018

Upupa epops τσαλαπετεινός

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Οι τσαλαπετεινοί είναι αυτοί που μας προαναγγέλλουν την άνοιξη μαζί με τα χελιδόνια. Μας έρχονται στις αρχές Μαρτίου από την Βόρεια Αφρική και την Νότια Ισπανία, όπου ξεχειμωνιάζουν. Μένουν μαζί μας όλο το καλοκαίρι, αναπαράγονται και μας αποχαιρετούν το φθινόπωρο. Τρέφονται με έντομα, νύμφες, σαλιγκάρια, σκουλήκια. Φωλιάζουν σε κορμούς δέντρων, τρύπες βράχων αλλά και σε κτίρια και ερείπια σε θέσεις που μοιάζουν με τους φυσικούς τους βιότοπους.
Γενικά οι τσαλαπετεινοί δεν φοβούνται  τους ανθρώπους και απλώς, όταν ενοχληθούν, ανασηκώνουν το λοφίο τους με τις μαύρες μύτες. Από αυτό το λοφίο, που μοιάζει με του κόκορα, ονομάζονται σε μερικές περιοχές «αγριοκόκορες». Το όνομα του τσαλαπετεινού είναι νόθο σύνθετο ==> τσαλί (=θάμνος στα τούρκικα) + πετεινός.
Ο τσαλαπετεινός πρωταγωνιστεί και στην κωμωδία «Όρνιθες», που παρουσίασε το 414 π.Χ. ο Αριστοφάνης στην Αθήνα. Με το έργο του αυτό Ο Αριστοφάνης διακωμωδεί τους κόλακες του λαού και τους δημαγωγούς. Στους «Όρνιθες» οι πρωταγωνιστές Πεισθέταιρος και Ευελπίδης προσπαθούν να βρουν τον βασιλιά Τηρέα, που πλέον έχει μεταμορφωθεί σε τσαλαπετεινό, για να τους πει σε ποια πόλη μπορούν να ζήσουν πλούσια και ειρηνικά. Όμως ο τσαλαπετεινός δεν έχει ιδέα για την ιδανική πόλη που τον ρωτάνε. Κι έτσι ο Πεισθέταιρος, που είναι ο ορισμός του λαϊκιστή και  του δημαγωγού, πείθει τον τσαλαπετεινό να ιδρύσουν στους αιθέρες την πόλη των πουλιών, τη «Νεφελοκοκκυγία». Αντιδρούν τα πουλιά και οι θεοί αλλά ο δημαγωγός Πεισθέταιρος βρίσκει τους τρόπους να πείσει τους πάντες και τελικά να παντρευτεί την νεαρή θεά Βασίλεια.
Εκτός από το «τσαλαπετεινός», υπάρχουν κι άλλα λαϊκά ονόματα, ανάλογα με την περιοχή, όπως: αγριοκόκορας, αγριοπάπουζας, αγριοπετεινός, γιαλοπετεινός, γουζιός, γουρζολοπετεινός, έποπας, κατσούλης, κατσουλοπετείναρο, κουκλοπετεινός, κουπούξιος, κουτσαλεχτοράκι, μουμουζέλα, μπαμζέλι, μπούμιτσας, ξυλοκόκορας, πάπουζας, παρδαλόφτερος, πετεινάρι, πίπιζα, πούπος, πούπουζας.
Ετυμολογία:
Upupa = έποψ.
epops < έποψ (ο) (έπ-οπος, -οπα) > εποποί 

(Αριστοφάνης)
«Και από τα πουλιά, άλλα είναι του αγρού όπως η φάσσα, άλλα ορεινά όπως ο έποψ και άλλα ζουν κοντά στους ανθρώπους όπως το περιστέρι.» (Αριστοτέλης).

Δευτέρα 19 Μαρτίου 2018

Tadorna tadorna βαρβάρες

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Ταντόρνα είναι μια «χηνόπαπια» που προτιμά υγρότοπους με αλμυρά ή υφάλμυρα νερά, λασπώδεις ή αμμώδεις εκβολές ποταμών, λιμνοθάλασσες. Στην Ελλάδα την συναντάμε σε τέτοιους οικότοπους, συνήθως κοντά στην θάλασσα.
Ανάλογα με την περιοχή, τα λαϊκά της ονόματα είναι: αλατζάς, βουνοπάπι, γαλόνησσα, διανόπαπια, θαλασσινιάς, θαλασσογέρμανο, καζάρκα, νησσόγαλος, ντελής, παρδαλάς.
Για άγνωστους λόγους ο Κανέλλης (*) έδωσε το όνομα «βαρβάρα», το οποίο υιοθέτησε και επέβαλε η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ). (*) Αντ. Χ. Κανέλλης - W. Bauer, «Τα ονόματα των πουλιών της Ελλάδας», εκδ. Ελληνικός Ορειβατικός Σύνδεσμος, 1973).
Επιστημονικό όνομα: Tadorna tadorna (Linnaeus, 1758)
Τεχνητό όνομα: βαρβάρα.
Ετυμολογία:
Tadorna < tadorne, γαλλική λέξη για αυτή την χηνόπαπια, που ήταν σε χρήση από τον 16ο αιώνα (Dal lat. scient. Tadorna, der. del fr. tadorne). μ


Σάββατο 17 Μαρτίου 2018

Numenius arquata τουρλίδα

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Νουμήνιος ο τοξωτός (Numenius arquata (Linnaeus, 1758)), περαστικός κατά την μετανάστευση στην λιμνοθάλασσα Ωρωπού. Το επιστημονικό ελληνολατινικό του όνομα έχει σχέση με το ράμφος του. Δηλαδή:
** Numenius < νουμήνιος (Ησύχιος) > ή από νουμηνία < νεομηνία < νέος + μήν μηνός (σελήνη) ==> επειδή το ράμφος μοιάζει με την νέα σελήνη
** arquata < arquus (arcus) τόξο και τα σχετικά με το σχήμα του (π.χ. ουράνιο τόξο) = τοξωτή ==> από το σχήμα του ράμφους.

Το λαϊκό του όνομα είναι τουρλίδα, που έχει υιοθετήσει και η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (Ευρασιατική τουρλίδα) και προέρχεται ως εξής:
** τουρλίδα > τούρλα (σωρός στρογγυλού σχήματος με μυτερή προεξοχή κ. (κατ' επέκτ.) κάθε μικρή προεξοχή τής γης <μεσν. < μτγν. τροΰλ(λ(α, με αντιμετάθεση φθόγγων (Μπαμπινιώτης).
Τουρλίδα ονομάζεται επίσης ένα νησάκι στην λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου. Κατά μία εκδοχή, ονομάστηκε έτσι επειδή είχε πολλά πουλιά τουρλίδες. Ισχύει όμως και η αντίθετη εκδοχή. Από το νησί Τουρλίδα (< τούρλα κλπ) να ονομάστηκαν έτσι πουλιά που σύχναζαν εκεί.

Η (Ευρασιατική) τουρλίδα ανήκει στην οικογένεια Scolopacidae (Σκολοπακίδες). Ο Linnaeus έδωσε το 1758 στην τουρλίδα και το συνώνυμο Scolopax arquata. Σκολόπαξ είναι το αρχαίο ελληνικό όνομα για την μπεκάτσα. Δηλαδή:
** σκολόπαξ (ο) (αρχαιοπρ.) {σκολόπ-ακος | -άκων) η μπεκάτσα. [ΕΤΥΜ < αρχ. σκολόπαξ, -ακος < σκόλοψ-, -οπός «πάσσαλος, παλούκι» (λόγω τού σχήματος που έχει το ράμφος τής μπεκάτσας) + επίθημα -αξ, πβ. κ. ασπάλ-αξ]. (Μπαμπινιώτης)

«Ἔτι δὲ τῶν τοιούτων ὁ μὲν κόρυδος καὶ ὁ σκολόπαξ καὶ ὄρτυξ ἐπὶ δένδρου οὐ καθίζουσιν, ἀλλ' ἐπὶ τῆς γῆς.» (Αριστοτέλης) 

Τετάρτη 14 Μαρτίου 2018

Tricholoma sp.

Πάρνηθα

Η Τριχολώμα είναι ένα μυκορριζικό μανιτάρι που αναπτύσσει συμβιωτικές σχέσεις με διάφορα είδη κωνοφόρων ή πλατύφυλλων δέντρων.
Ετυμολογία:
Tricholoma > θριξ (τριχός) + λώμα, προεξοχή, άκρη ενδύματος ==> αναφορά στην εμφάνιση της περιφέρειας του καπέλου.



Κυριακή 11 Μαρτίου 2018

Egretta garzetta Λευκοτσικνιάς ψαρεύοντας

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Οι λευκοτσικνιάδες είναι μεταναστευτικοί ερωδιοί. Πολλοί ξεχειμωνιάζουν στην Ελλάδα σε παράκτιους υγρότοπους. Τρέφονται με ψάρια, αμφίβια και έντομα σε ρηχά νερά, υγρά λιβάδια και βάλτους.
Το όνομα «τσικνιάς» είναι αρχαίο ελληνικό. Προέρχεται από τις λέξεις «κυκνέας» και «κυκνίας», επειδή έχει ίδιο χρώμα με τον κύκνο. Και με το φαινόμενο του τσιτακισμού (το κι-κυ γίνεται τσι-τσυ, κλπ) πρόεκυψε η λέξη «τσικνιάς». Δηλαδή: τσικνιάς < τσυκνέας < κυκνίας.
Η «Πύλη για ελληνική γλώσσα» του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας αναφέρει από το Λεξικό Κριαρά:
«κυκνίας ο· κυκνέας· τσυκνέας. Tο πουλί ερωδιός: Του τσυκνέα τα πουλία … εκμικρόθεν η ουρά τους διχαλή (Πτωχολ. α 811 (έκδ. τσι‑)). [μτγν. ουσ. κυκνίας. Ο τ. τσυκνέας στο Meursius (τζικνέα) και τ. τσιακνίας και τσυκνίας στο Du Cange (λ. τζιακνίας και τζινέα). T. τσυκνιάς σήμ.]»
Ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας αναφέρει τους «κυκνίες» τους οποίους συγχέει με αετούς: «ἀετοὺς μὲν οὖν ὀνομαζομένους κυκνίας μάλιστα ἐοικότας κύκνῳ λευκότητα οἶδα ἐν Σιπύλῳ θεασάμενος περὶ λίμνην καλουμένην Ταντάλου.»
Ενδιαφέρον έχει ότι Τσικνιάς ονομάζεται το ψηλότερο βουνό της Τήνου στο ανατολικότερο τμήμα τους νησιού, όπως και απέναντι του ο δυτικότερος κάβος της Ικαρίας λέγεται Τσικνιάς. Πρόκειται για το πιο επικίνδυνο πέρασμα του Αιγαίου, γνωστό στους ναυτικούς για τις κακοκαιρίες του.
Λαϊκά ονόματα: τσικνιάς, τσουκνιάς (Λευκάδα), ψαροφαγάς, ψαροφάγος, τρυγονοσούρτης, τρυγονοκράχτης, καλπουτσής, καρανούκας, αγερανός (Κρήτη).
Επιστημονικό όνομα: Egretta garzetta (Linnaeus, 1758).

Όνομα κατά ΕΟΕ: λευκοτσικνιάς.
Egretta < aigrette (γαλλική λέξη) θύσανος από μακριά λεπτά φτερά ερωδιών, που έβαζαν τον 19ο αιώνα στα καπέλα κυρίως των γυναικών.
garzetta = (ιταλική λέξη) μικρός ερωδιός.
λευκοτσικνιάς < λευκός + τσικνιάς.
τσικνιάς < κυκνίας.


Κυριακή 4 Μαρτίου 2018

Tadorna tadorna βαρβάρες

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Ταντόρνα είναι μια «χηνόπαπια» που προτιμά υγρότοπους με αλμυρά ή υφάλμυρα νερά, λασπώδεις ή αμμώδεις εκβολές ποταμών, λιμνοθάλασσες. Στην Ελλάδα την συναντάμε σε τέτοιους οικότοπους, συνήθως κοντά στην θάλασσα.
Ανάλογα με την περιοχή, τα λαϊκά της ονόματα είναι: αλατζάς, βουνοπάπι, γαλόνησσα, διανόπαπια, θαλασσινιάς, θαλασσογέρμανο, καζάρκα, νησσόγαλος, ντελής, παρδαλάς.
Για άγνωστους λόγους ο Κανέλλης (*) έδωσε το όνομα «βαρβάρα», το οποίο υιοθέτησε και επέβαλε η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ). (*) Αντ. Χ. Κανέλλης - W. Bauer, «Τα ονόματα των πουλιών της Ελλάδας», εκδ. Ελληνικός Ορειβατικός Σύνδεσμος, 1973).
Επιστημονικό όνομα: Tadorna tadorna (Linnaeus, 1758)
Τεχνητό όνομα: βαρβάρα.
Ετυμολογία:
Tadorna < tadorne, γαλλική λέξη για αυτή την χηνόπαπια, που ήταν σε χρήση από τον 16ο αιώνα (Dal lat. scient. Tadorna, der. del fr. tadorne).


Τετάρτη 21 Φεβρουαρίου 2018

Rhizopogon vulgaris

Πατέρας 08-05-2014

Ο Ριζοπώγων ο κοινός [Rhizopogon vulgaris,  Vittad.) Μ. Lange 1956]καρποφορεί κοπαδιαστά, κάτω από το έδαφος ή στην επιφάνεια του υποστρώματος, κυρίως σε πευκοδάση.
Ετυμολογία:
Rhizopogon > ρίζα + πώγων (πηγούνι) = Ριζοπώγων ==> από την παρουσία ριζωματώδους υφής στην βάση του καρποσώματος.
vulgaris > vúlgus κοινός, ευρέως διαδεδομένος = κοινός.



Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2018

Pholiota sp.

Πάρνηθα
Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Φολιώτα [Pholiota sp., (Fr.) P.Kumm. 1871] καρποφορεί καλοκαίρι και φθινόπωρο, συνήθως ομαδικά, σε πρέμνα, κομμένους ή πεσμένους κορμούς, κλώνους κωνοφόρων.
Ετυμολογία:
Pholiota > φολίς (φολίδος) + ους (ωτός) ==> από την παρουσία κλιμακωτών φολίδων στο καρπόσωμα = Φολιώτα.


Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2018

Pelecanus onocrotalus ροδοπελεκάνος

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Ο ροδοπελεκάνος είναι καλοκαιρινός επισκέπτης και διερχόμενος μετανάστης στην Ελλάδα. Καταγράφηκε για πρώτη φορά να φωλιάζει στη χώρα μας στα μέσα της δεκαετίας του '60, στη λίμνη Μικρή Πρέσπα, που είναι και ο μοναδικός χώρος αναπαραγωγής του στην Ελλάδα (Handrinos & Akriotis 1997). Ελάχιστοι ροδοπελεκάνοι διαχειμάζουν στην Ελλάδα, αλλά εκατοντάδες άτομα παρατηρούνται κυρίως στους υγρότοπους της Θράκης και της Μακεδονίας κατά τη μετανάστευση. Συχνά, και ιδιαίτερα το φθινόπωρο, νεαρά άτομα παρατηρούνται στα νησιά του Αιγαίου. Οι περιοχές διαχείμασης του ελληνικού πληθυσμού δεν είναι γνωστές αλλά βρίσκονται κατά πάσα πιθανότητα στα μεγάλα έλη στο νότιο Σουδάν.
Φωλιάζει σε μικρές ομάδες. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με ψάρια που κυνηγάει σε ρηχά νερά λιμνών και ποταμών. Ένα κυμαινόμενο ποσοστό του αναπαραγόμενου στη Μικρή Πρέσπα πληθυσμού ταξιδεύει τακτικά για να τραφεί και στις λίμνες Καστοριάς, Χειμαδίτιδα, Ζάζαρη, Βεγορίτιδα, Κερκίνη, στο Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα και σε άλλους μικρότερους υγρότοπους. Ο ροδοπελεκάνος  περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας (έκδ. 2009), από το οποίο προέρχονται και οι πληροφορίες.
Ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός πληθυσμός του φωλιάζει και αναπαράγεται στο Δέλτα του Δούναβη (αρχαίος Ίστρος). Γράφει σχετικά ο Αριστοτέλης: «Καὶ οἱ πελεκᾶνες δ' ἐκτοπίζουσι, καὶ πέτονται ἀπὸ τοῦ Στρυμόνος ἐπὶ τὸν Ἴστρον, κἀκεῖ τεκνοποιοῦνται· ἀθρόοι δ' ἀπέρχονται, ἀναμένοντες οἱ πρότεροι τοὺς ὕστερον, διὰ τὸ ὅταν ὑπερπτῶνται τὸ ὄρος ἀδήλους γίνεσθαι τοὺς προτέρους τοῖς ὑστέροις.»
Ανάλογα την περιοχή, λαϊκά ονόματαα είναι: ροδοπελεκάνος (που έχει υιοθετήσει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία), πελεκάνι, σακάς, τουμπανιάς.
Πελεκάνος ο ονοκρόταλος (Pelecanus onocrotalus, Linnaeus 1758)
Ετυμολογία:
Pelecanus < pelecanus (latin.) < αρχαίο ελληνικό: πελεκάν, -άνος, από το θέμα πελεκ- τού ουσιαστικού πέλεκυς ==> από το ράμφος τού πτηνού, που κόβει σαν πέλεκυς.
onocrotalus < όνος + κρόταλο ==> αναφορά στην κραυγή του ==> αναφέρεται από τον Πλίνιο για πτηνά με παρόμοια κραυγή.


Τρίτη 6 Φεβρουαρίου 2018

Calidris pugnax (Philomachus pugnax) μαχητής


Ο Φιλόμαχος ο μαχητής Calidris pugnax (Linnaeus, 1758)είναι περαστικός από την Ελλάδα από Φεβρουάριο-Μάρτιο ερχόμενος από την Αφρική και από από Αύγουστο-Οκτώβριο ερχόμενος από τα βόρεια. Διαχειμάζει στη Αφρική και αναπαράγεται βόρεια στην τούνδρα και την τάϊγκα, σε έλη και υγρά λιβάδια κοντά σε υγρότοπους.
Επιστημονικό όνομα: Calidris pugnax (Linnaeus, 1758) // συνώνυμο Philomachus pugnax (Linnaeus, 1758).
Όνομα κατά την ΕΟΕ: μαχητής
Ετυμολογία:
Calidris < καλίδρις & σκαλίδρις ==> ονόματα που χρησιμοποιεί ο Αριστοτέλης για μικρά πουλιά με γκρίζα χρώματα.
Philomachus < φίλος + μάχη = φιλόμαχος.
pugnax (λατιν.) = μαχητής, φιλόμαχος, επίμονος.

«Ἔτι σκαλίδρις· ἔστι δὲ τοῦτο τὸ ὄρνεον ποικιλίαν ἔχον, τὸ δ' ὅλον σποδοειδές.» (Αριστοτέλης)


Σάββατο 20 Ιανουαρίου 2018

Agaricus campestris




To Agaricus campestris (Αγαρικό το πεδινό) καρποφορεί σχεδόν όλο τον χρόνο, κυρίως όμως από Μάρτιο έως Νοέμβριο. 
Ετυμολογία:
Agaricus < Αγαρικόν, δίοικο φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης και που η ρίζα του γίνεται σε σάπια ξύλα όπως οι μύκητες.
campestris < campus (λατιν), πεδιάδα, κάμπος = πεδινό, του αγρού, αρουραίο.