ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου 2012

Tachybaptus ruficollis νανοβουτηχτάρι

Σχινιάς 26/12/2012

Το νανοβουτηχτάρι (Tachybaptus ruficollis) είναι άριστος δύτης. Γι' αυτό περισσότερο κολυμπάει, παρά πετάει. Τρέφεται με έντομα, νύμφες εντόμων, μικρά ψάρια, βατράχια και γυρίνους.

 

Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2012

Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2012

Leccinum sp.

Βέρμιο 11/07/2009

Δασικό είδος με εξάπλωση στο βόρειο ημισφαίριο. Χαρακτηριστικό του είναι οι μικρές άκαμπτες προεξοχές στο πόδι του μανιταριού.
Το μανιτάρι αυτό σχηματίζει ενώσεις (μυκόρριζες) με το ριζικό σύστημα δένδρων. Μάλιστα, τα περισσότερα είδη του γένους Leccinum σχηματίζουν μυκόρριζες με δέντρα ενός μόνο γένους.
Ετυμολογία:
Leccinum < (i)líceus > ílex, ilicis δρυς, βελανιδιά. 


Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2012

Hieraetus pennatus Γερακαετός

Ηρακλειά 26/09/2012
photo Γιάννης Γαβαλάς
Ο Γερακαετός εξαπλώνεται στην στη Θράκη, την Μακεδονία, την Ήπειρο, την Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα. Αρκετά συχνά παρατηρείται κατά την μετανάστευση, όπως αυτός ο Γερακαετός που φωτογράφισε ο Γιάνννης Γαβαλάς στην Ηρακλειά των Μικρών Κυκλάδων. Ο συνολικός πληθυσμός του υπολογίζεται σε 50-100 ζευγάρια. Φωλιάζει συνήθως σε δένδρα, σε πεδινά και ημιορεινά δάση με συστάδες φυλλοβόλων κυρίως δέντρων. Τρέφεται με πουλιά, ερπετά και μικρά θηλαστικά στα διάκενα των δασών, λιβάδια, θαμνώνες και αγροτικές εκτάσεις.


Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2012

Danaus chrysippus

Ηρακλειά 16/10/2012
photo Γιάννης Γαβαλάς

Η πεταλούδα Danaus chrysippus έχει πλατιά εξάπλωση. Είναι μεταναστευτικό είδος και στη χώρα μας τη συναντούμε στην διάρκεια της αποδημίας της, συνήθως σε παραλιακές περιοχές. Η κάμπια της τρέφεται με φυτά που έχουν δηλητηριώδεις χυμούς, οι οποίοι και διατηρούνται στην πεταλούδα για την προστασία της από τους θηρευτές της.

Σάββατο 13 Οκτωβρίου 2012

Μαυροπετρίτες Falco eleonorae στην Ηρακλειά

Ηρακλειά - Κυκλάδες, 13/10/2012
φωτογραφίες (c) Γιάννης Γαβαλάς

Οι γκρεμοί και οι βραχονησίδες της Ηρακλειάς, στις Μικρές Κυκλάδες, αποτελούν τόπους αναπαραγωγής του σπάνιου γερακιού «μαυροπετρίτης». Ο Γιάννης Γαβαλάς πήγε με την βάρκα του στους δύσκολους τόπους που φωλιάζουν οι μαυροπετρίτες και φωτογράφισε τα ώριμα και τα νεαρά πουλιά της χρονιάς. Σε λίγες μέρες οι μαυροπετρίτες ξεκινούν το μεγάλο ταξίδι τους για την Μαγαδασκάρη, όπου θα ξεχειμωνιάσουν...












Παρασκευή 12 Οκτωβρίου 2012

Calidris melanotos θωρακωτή σκαλίδρα

Νάξος 29/09/2012
photo (c) Yiannis Gavalas Γιάννης Γαβαλάς

Η θωρακωτή σκαλίδρα (Calidris melanotos) αναπαράγεται στην Βόρεια Αμερική. Σεπτέμβριο - Οκτώβριο εμφανίζεται και στην ΒΔ Ευρώπη. Στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά σπάνια. Αυτό το πολύ σπάνιο πουλί για τη χώρα μας εντόπισε και φωτογράφισε στην Αλυκή της Νάξου ο Γιάννης Γαβαλάς.




Πέμπτη 11 Οκτωβρίου 2012

Microcarbo pygmaeus (Phalacrocorax pygmaeus) λαγγόνα

λαγγόνα
Κερκίνη 06/06/2010 Kerkini

Αν και σπάνια σε παγκόσμιο επίπεδο, η λαγγόνα είναι αρκετά συχνή στη Βόρεια Ελλάδα. Προτιμά τα εσωτερικά ύδατα και την βρίσκουμε εξαιρετικά σπάνια στη θάλασσα. Φωλιάζει σε αποικίες, κυρίως στην Κερκίνη και τις Πρέσπες. Τον χειμώνα παρατηρούνται μεγάλες συγκεντρώσεις της στον Έβρο. Είναι άφοβο πουλί.

 Κερκίνη 06/06/2010 Kerkini

 Κερκίνη 06/06/2010 Kerkini


Τρίτη 2 Οκτωβρίου 2012

Οι άγριοι κρόκοι του φθινόπωρου

Crocus cartwrightianus
Αττική 02/11/2008 Attica

Οι κρόκοι είναι από τα ωραιότερα αγριολούλουδα της ελληνικής φύσης. Ανθίζουν σχεδόν ολόκληρο τον χρόνο, αρχίζοντας το φθινόπωρο από τα νότια και τα χαμηλά για να συνεχίσουν χειμώνα, άνοιξη και καλοκαίρι στα ψηλά βουνά και την ορεινή ζώνη. Οι κρόκοι που δίνουν το «σαφράν» ή «ζαφορά» είναι οι φθινοπωρινοί, που έχουν πολύ μεγάλο ύπερο χωρισμένο σε επιμήκη στίγματα. Από τα στίγματα αυτά παράγεται το σαφράν, το οποίο ανάλογα με την χρήση του είναι πανάκριβο άρτυμα, φάρμακο ή χρωστική ύλη που δίνει ένα πολύ λαμπερό κίτρινο χρώμα.

Από την περσική λέξη azafran ή την αραβική zafaran προέρχονται οι ευρωπαϊκές λέξεις για τα στίγματα του κρόκου, όπως ζαφορά στη νεοελληνική γλώσσα, σαφράν (saffran) στην γαλλική, zaferano στην ιταλική, κοκ. Η χρήση του κρόκου στην Ελλάδα και τον πολιτισμό του Αιγαίου είναι πανάρχαια. Ως άρτυμα και χρωστική ύλη αναγράφεται στις πινακίδες με την Γραμμική Β’ γραφή της ελληνικής γλώσσας. Ως διακοσμητικό μοτίβο υπάρχει σε πλήθος τοιχογραφιών και ευρημάτων από τον «μινωικό» και «κυκλαδικό» πολιτισμό. Διάσημη είναι η τοιχογραφία με της κροκοσυλλέκτριες (16ος αιώνας π.Χ.) από το Ακρωτήρι της Θήρας.

Στην Θήρα και σε ορισμένα άλλα νησιά η συλλογή της ζαφοράς συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Αλλού, όπως στην Κρήτη, η χρήση των κρόκων έχει ξεχαστεί.

Ο ήμερος κρόκος (Crocus sativus) της Κοζάνης είναι στείρο φυτό και αναπαράγεται μόνο βλαστητικά. Στις αρχές του 17ου αιώνα έφεραν βολβούς του στην περιοχή Κοζανίτες έμποροι και από τότε άρχισε η καλλιέργειά του.

Ο άγριος πρόγονος του καλλιεργήσιμου είναι ο κρόκος του Καρτράιτ (cartwrightianus). Ο άγγλος πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη Καρτράιτ έστειλε ένα τέτοιο κρόκο από την Τήνο στον βοτανολόγο Χέρμπερτ, ο οποίος δημοσίευσε την επιστημονική του περιγραφή και για να τιμήσει τον… πρόξενο έδωσε στο φυτό τ’ όνομά του. Ο καρτραϊκός κρόκος είναι ίδιος με τον ήμερο αλλά πιο μικρός. Είναι ενδημικό φυτό Αττικής, Κυκλάδων και Δυτικής Κρήτης. Ανθίζει Οκτώβριο-Δεκέμβριο σε βραχώδεις λοφοπλαγιές, χαμηλούς θαμνότοπους και αραιά πευκοδάση από τις παραθαλάσσιες περιοχές μέχρι τα 1.000 μέτρα.

Ο κρόκος των κρητικών ορέων (oreocreticus) μοιάζει πολύ με το καρτραϊκό αλλά φυτρώνει σε μεγάλα υψόμετρα στα βουνά της Κρήτης (Ψηλορείτης, Δίκτη, Θρυπτή) το φθινόπωρο.

Ο κρόκος του Τουρνεφόρ (turnefortii) είναι αυτός που κατ’ εξοχήν ονομάζεται ζαφορά στις Κυκλάδες. Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του γάλλου βοτανολόγου Πιτόν ντεΤουρνεφόρ που περιέγραψε πολλά φυτά του Αιγαίου γύρω στο 1700. Ο τουρνεφόρτιος κρόκος ανθίζει από Σεπτέμβριο μέχρι Νοέμβριο σε Δωδεκάνησα, Κρήτη, Κυκλάδες και Ύδρα σε πετρώδεις τοποθεσίες, ρωγμές βράχων και φρυγανότοπους, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 650 μέτρα. Τα κόκκινα στίγματα του είναι πολύ μεγάλα και διακλαδίζονται σε δεκάδες νημάτια.

 Crocus turnefortii 
Κέα 29/11/2008 Kea (Cyclades)

Μεγάλη στίγματα έχει και ο κρόκος ο εσχαρωτός (Crocus cancellatus υποείδος mazziaricus) που ανθίζει από τον Σεπτέμβριο στην κυρίως χώρα, Εύβοια, Νάξο, Ηρακλειά, Πελοπόννησο, Ιόνια νησιά από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.500 μέτρα σε βραχώδεις πλαγιές και θαμνότοπους.

Αυτοί οι τρεις φθινοπωρινοί κρόκοι (κατρταϊκός, τουρνεφόρτιος και εσχαρωτός) έχουν μεγάλα στίγματα, όπως ο ήμερος κρόκος της Κοζάνης και μπορούν να αποδώσουν σαφράν. Με την εμπειρία και το παράδειγμα των κροκοπαραγωγών της Κοζάνης, πολλά νησιά του Αιγαίου θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τα φτωχά εδάφη τους με την καλλιέργεια κρόκων από τα είδη που είναι αυτοφυή και ενδημικά στα νησιά και να έχουν παραγωγή σαφράν αντί να έχουν παραδώσει τα νησιά στα κατσίκια.

Οι κρόκοι είναι φυτά ευρωασιατικά. Εξαπλώνονται από την Πορτογαλία μέχρι την δυτική Κίνα και περιλαμβάνουν 80 είδη. Η πλειονότητά τους συγκεντρώνεται στην βορειοανατολική Μεσόγειο και κυρίως στην Τουρκία και την Ελλάδα. Στην χώρα μας ευδοκιμούν 21 είδη αυτοφυών κρόκων, από τα οποία τα 9 είναι ενδημικά. Εκτός από τα τρία αιγαιοπελαγίτικα είδη που δίνουν την ζαφορά (σαφράν), υπάρχουν και κρόκοι που έχουν μεγάλη αισθητική αξία και καλλιεργούνται σαν καλλωπιστικοί.

Δύο από τους ωραιότερους ελληνικούς κρόκους είναι ενδημικοί της νοτιοανατολικής Πελοποννήσου και κυρίως της Μάνης. Μέσα από το σκληρό φθινοπωρινό και χειμωνιάτικο τοπίο της Μάνης ξεπετάγονται ο πανέμορφος κρόκος ο χιονώδης (niveus) και ο εκπληκτικός κρόκος του Γουλιμή (gulimii). Οι βολβοί τους αποτελούν αντικείμενο λεηλασίας από τους ξένους και μοσχοπωλούνται ως σπάνια καλλωπιστικά φυτά στην Ευρώπη και κυρίως στην Αγγλία.

Άλλοι φθινοπωρινοί και χειμωνιάτικοι κρόκοι είναι:


  1. Ο κρόκος του Ρόμπερτ (robertianus), ενδημικός της Πίνδου.
  2. Ο κρόκος του Φλέϊσερ (fleischeri) στην Ρόδο και την Χίο.
  3. Ο κρόκος ο αδριατικός (adriaticus) ενδημικός της Δυτικής Ελλάδας με ένα υποείδος του στον Παρνασσό.
  4. Ο κρόκος ο λείος (laevigatus) ενδημικός του Νότιου Αιγαίου, Πελοποννήσου, Αττικής Εύβοιας, κ.α. 
  5. Ο κρόκος του Πάλλας (palassii) στην Λέσβο και την Σάμο.
  6. Ο κρόκος του Μπορί (boryi) ενδημικός Ιονίου και Δυτικής Ελλάδας.
  7. Ο κρόκος ο ωραίος (pulchellus) στην Βόρεια Ελλάδα.
  8. Ο κρόκος ο διανθής (biflorus) στην Ρόδο.
  9. Ο κρόκος του Στριντ (stridii) στον Χορτιάτη της Θεσσαλονίκης και την Ξάνθη.
  10. Ο κρόκος ο νεφελογενής (nubigena) στην Λέσβο, Σάμο και Ικαρία.
  11. Ο κρόκος ο μελάνθηρος (melantherus) στον Πάρνωνα.
  12. Ο κρόκος ο ευειδής (speciosus) σε ελάχιστες θέσεις στην Δυτική Ελλάδα.
  13. Ο κρόκος της Αττικής (atticus) με εξάπλωση στην Αττική, τη Νότια Εύβοια και την Άνδρο.

Η φθινοπωρινή και χειμωνιάτικη φύση είναι πλούσια στην Ελλάδα, με τους κρόκους να κυριαρχούν. Είναι και οικονομικά αποδοτική, όπως αποδεικνύεται από τους κρόκους της Κοζάνης και την παραγωγή σαφράν.

Περισσότερες πληροφορίες για πολλά είδη κολχικών, υπάρχουν στο:

http://www.florahellenica.blogspot.gr/




Crocus pulchellus
Χορτιάτης 02/10/2011 Chortiatis

Τρίτη 18 Σεπτεμβρίου 2012

Eulasia bombyliformis

Ελικώνας 02/05/2009

Η Eulasia bombyliformis (πάνω δεξιά στη φωτογραφία) ανήκει στα κολεόπτερα και στην οικογένεια Glaphyridae.

Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2012

Emys orbicularis βαλτοχελώνα

Κερκίνη 06/06/2010 Kerkini
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης


Η βαλτοχελώνα (Emys orbicularis L. 1758) εξαπλώνεται στην ηπειρωτική Ελλάδα, την Πελοπόννησο, Εύβοια, Ιόνια νησιά και ορισμένα νησία του Αιγαίου (Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Σάμος, Κως). Προτιμά νερά με μικρή ροή ή στάσιμα με υδρόβια βλάστηση. Ξεχωρίζει από τα κίτρινα στίγματα που έχει στον λαιμό.


 

Τετάρτη 29 Αυγούστου 2012

Phylloscopus trochilus θαμνοφυλλοσκόπος

Αμοργός 29/09/2007

Ο θαμνοφυλλοσκόπος (Phylloscopus trochilus) είναι κοινός στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπου και αναπαράγεται. Είναι άφθονος και στην Ελλάδα άνοιξη και φθινόπωρο που μεταναστεύει. Ο θαμνοφυλλοσκόπος της φωτογραφίας τσιμπολογάει σπόρους μάραθου.

Δευτέρα 13 Αυγούστου 2012

Parnassius apollo


 Οίτη 27/07/2008 mount Oiti

Η Parnassius apollo L. 1758 (Παρνάσσιος Απόλλωνας, θα μεταφράζαμε) είναι μια σπάνια πεταλούδα της ορεινής ζώνης στην Ευρώπη. Συνήθως εμφανίζεται πάνω από τα 1.000 μέτρα. Την βρίσκουμε Μάϊο με Σεπτέμβριο. Οι προνύμφες της τρέφονται με φυτά της οικογένειας Crassulaceae, κυρίως με Sedum και Sempervivum. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης αυτό το γένος πεταλούδων έχει εξαφανιστεί ή βρίσκεται υπό εξαφάνιση. Γι' αυτό τον λόγο βρίσκεται στην Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ζώων στο Παράρτημα ΙΙ της CITES. Στην χώρα μας η κατάσταση είναι καλύτερη και ίσως η πιο σοβαρή απειλή να είναι οι ξένοι συλλέκτες - κυνηγοί πεταλούδων.

Σάββατο 11 Αυγούστου 2012

Ο κύκνος στην μυκηναϊκή ζωγραφική

Παράσταση σε μυκηναϊκή λάρνακα - Μουσείο Ρεθύμνου

Η ζωγραφική στην αρχαία Ελλάδα, σε όλες τις πολιτιστικές περιόδους, είχε χαρακτήρα μνημειακό και  λειτουργικό. Είχε, δηλαδή, άμεση σχέση με τον θρησκευτικό και κοινωνικό βίο και, ασφαλώς, καμία σχέση με τη ζωγραφική των γκαλερί και των πλούσιων «φιλότεχνων» της εποχής μας. 

Σε πολλές περιπτώσεις, ιδιαίτερα σ' εκείνες με εθιμική και θρησκευτική χρήση, τα θέματα από τη φύση είναι στυλιζαρισμένα και τυποποιούνται, όπως στην παράσταση της φωτογραφίας από μυκηναϊκή λάρνακα που εκτίθεται στο Μουσείο Ρεθύμνου.

Σ' ένα περιβάλλον, που θυμίζει υγροβιότοπο, εικονίζεται ένας κύκνος με κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως είναι οι τρεις φτερούγες και η ουρά σε μορφή ψαριού. Το μπλοκ αυτό έχει θέματα από την ελληνική φύση (και φυσικά όχι από την αρχαία μυθολογία), ωστόσο πρέπει να υπενθυμίσω τον μυκηναϊκό μύθο της Λήδας και του κύκνου. Η Λήδα γέννησε τους θρυλικούς Διόσκουρους της μυκηναϊκής Λακωνίας (κατ' άλλους μύθους, και την Ωραία Ελένη) από τον Δία, που είχε μεταμορφωθεί σε κύκνο.

Ο κύκνος, ένα πουλί που εμφανίζεται στην Ελλάδα τον χειμώνα, φαίνεται ότι είχε συνδεθεί στη μυκηναϊκή περίοδο με ορισμένες θρησκευτικές αντιλήψεις για τη ζωή και τον θάνατο. Ίσως γι' αυτό να εικονίζεται η στυλιζαρισμένη μορφή του στις νεκρικές μυκηναϊκές λάρνακες....

Παρασκευή 3 Αυγούστου 2012

Argynnis pandora

Βέρμιο 11/07/2009 Μακεδονία

H Argynnis pandora (Denis Schiffermüller 1775) εξαπλώνεται σε όλη τη Νότια Ευρώπη, την Βόρεια Αφρική και την Δυτική Ασία. 

Οι προνύμφες της πεταλούδας αυτής τρέφονται από τα φυτά του γένους Βιόλα (Viola), που φύονται στην ορεινή ζώνη. Ως πεταλούδα είναι δραστήρια από τον Μάιο μέχρι τον Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Argynnis < Αργυννίς, όνομα της Αφροδίτης στην Βοιωτία.
pandora < Πανδώρα: σύμφωνα με τον Ησίοδο, απελευθέρωσε όλα τα κακά για τον άνθρωπο, αφήνοντας για παρηγοριά του μόνο την ελπίδα.



Μαίναλο 19/07/2008 Αρκαδία


Πέμπτη 2 Αυγούστου 2012

Testudo marginata


Αθήνα (Τουρκοβούνια) 25/10/2007

Η κρασπεδωτή χελώνα (Testudo marginata, Schoepff 1792) εξαπλώνεται σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα. Απουσιάζει από τα περισσότερα νησιά και την Κρήτη, όπου έχει εισαχθεί από τον άνθρωπο. Τρέφεται με χόρτα και, μερικές φορές, με ασπόνδυλα. Τα θηλυκά γεννάνε 2-12 αυγά σε τρύπες που ανοίγουν σε μαλακό χώμα. Είναι η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χελώνα και το βάρος της μπορεί να ξεπεράσει τα 5 κιλά. Ζει κυρίως στην Ελλάδα αλλά ορισμένοι πληθυσμοί της βρίσκονται σε απομονωμένες περιοχές των Βαλκανίων, της Ιταλίας και της Σαρδηνίας. Φτάνει σε ηλικία 100 - 140 ετών.



νεογέννητο άτομο 

νεογέννητο άτομο 

από τη Fauna Graeca του Σίμπθροπ

Τρίτη 31 Ιουλίου 2012

Aglais urticae


Παγγαίο 05/06/2010

Η Aglais urticae (L. 1758) έχει ευρεία εξάπλωση στην Ευρώπη και την Ασία, φτάνοντας μέχρι την Ιαπωνία. Δραστηριοποιούνται από την αρχή της άνοιξης μέχρι τα τέλη του φθινόπωρου.
Ετυμολογία:
Aglais < Αγλαΐα (λαμπερή, ωραία) μία από τις τρεις Χάριτες μαζί με την Ευφροσύνη και τη Θάλεια < αγλαός (λαμπρός, εξαίρετος ωραίος).
urticae (λατιν.) < urtica τσουκνίδα (επειδή προτιμά αυτό το φυτό ως ξενιστή) < uro έγκαυμα, φλεγμονή.
 

Δευτέρα 30 Ιουλίου 2012

Podarcis muralis

Παγγαίο 05/06/2010

Κατανέμεται στην ηπειρωτική Ελλάδα, την κεντρική Εύβοια και τη Σαμοθράκη. Ημερόβια, ευκίνητη σαύρα που ζει σε ποικιλία βιοτόπων μέχρι τα 2.800 μ. Τρέφεται με ασπόνδυλαΑκίνδυνο ερπετό με σύντομη χειμερία νάρκη.

Περισσότερα στην www.herpetofauna.gr του Ηλία Στραχίνη.

Κυριακή 29 Ιουλίου 2012

Coenonympha pamphilus

Ελικώνας 04/05/2012

Η «Κοινή Νύμφη του Πάμφιλου» έχει ευρεία εξάπλωση σε Ευρώπη, Ασία και ΒΔ Αφρική. Σε νότιες περιοχές, όπως στην Ελλάδα, αναπαράγεται δύο και τρεις φορές σε μία περίοδο. Οι προνύμφες της τρέφονται με αγρωστώδη φυτά. Είναι δραστήρια από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο.
Επιστημονικό όνομα: Coenonympha pamphilus (L. 1758 )
Ετυμολογία:
Coenonympha < κοινή + νύμφη
pamphilus < Πάμφιλος (παν + φίλος), ζωγράφος του 4ου π.Χ. αιώνα από την Αμφίπολη, δάσκαλος του Απελλή.

Ωρωπός 30/04/2008




Παρασκευή 27 Ιουλίου 2012

Zygaena minos

Όσσα 07/06/2010

Η Zygaena minos (Denis & Schiffermüller, 1775), εξαπλώνεται στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Ανήκει στις λεγόμενες «νυχτοπεταλούδες» που ξεκουράζονται με ανοιχτά τα φτερά. Οι προνύμφες της τρέφονται με φυτά των ειδών Eryngium και Pimpinella.

Τετάρτη 25 Ιουλίου 2012

Aporia crataegi

Ελικώνας 04/05/2012

«Απορία του κράταιγου» από τον Ελικώνα σε άνθος της ορχιδέας Anacamptis laxiflora (Ανακαμπτις η αραιανθής).
Εξαπλώνεται στην Ευρώπη, με εξαίρεση τις βόρειες χώρες. Συνηθισμένη πεταλούδα στις χώρες της Μεσογείου αλλά απουσιάζει από την Σαρδηνία και την Κορσική. Πετάει σε υψόμετρα 0-2000 μέτρα, μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου, σε ανοιχτά δάση, βοσκοτόπια, λιβάδια και κήπους.
Προτιμάει υγρές θέσεις ή κοντά σε ποταμούς και ρυάκια, όπως και η ορχιδέα Anacamptis laxiflora της φωτογραφίας. Πολλές φορές παρατηρείται σε μεγάλους αριθμούς στο έδαφος, όπου γλύφει τα άλατα.
Η κάμπια της τρέφεται κυρίως με φυτά των γενών Prunus, Crataegus, Rosaceae και οπωροφόρα δέντρα. Μερικές φορές εμφανίζεται σαν παράσιτο στους οπωρώνες.
Επιστημονικό όνομα: Aporia crataegi.
Ετυμολογία:
Aporia < α στερητικό + πόρος (= διάβαση, δίοδος, πέρασμα, διέξοδος) < πείρω (διασχίζω) = Απορία (χωρίς πόρο, διάβαση) ==> επειδή πετάει και μετακινείται συνεχώς παντού.
crataegi < κράταιγος (τρικοκκιά, τσαπουρνιά). 

Δευτέρα 28 Μαΐου 2012

Οι ανοιξιάτικοι και καλοκαιρινοί κρόκοι

Crocus veluchensis
Βαρδούσια 30/05/2010 mt. Vardousia
 


Οι κρόκοι είναι ένα γένος φυτών με ανθοφορία σχεδόν όλο τον χρόνο. Για πρακτικούς λόγους, η ανθοφορία τους χωρίζεται σε φθινοπωρινή και ανοιξιάτικη. Στην πραγματικότητα, η φθινοπωρινή άνθηση σε μερικά είδη συνεχίζεται μέχρι τα μέσα του χειμώνα και η ανοιξιάτικη άνθηση παρατείνεται μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού. Εκτός από άλλους παράγοντες, βασικό ρόλο στην άνθηση παίζει η μέση θερμοκρασία, έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται από το υψόμετρο και την ποιότητα του φωτός.

Το ανοιξιάτικο και καλοκαιρινό κύμα άνθησης των κρόκων αρχίζει σε πολλά είδη σε θέσεις, όπου αρχίζει να λιώνει το χιόνι. Αρκετοί καλοκαιρινοί κρόκοι έχουν τη δυνατότητα να ανεβάζουν τη θερμοκρασία του άνθους κατά πολλούς βαθμούς Κελσίου, κι έτσι να αναδύονται μέσα από το χιόνι. Η ανεβασμένη θερμοκρασία διατηρείται σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της άνθησης, προσφέροντας καταφύγιο σε έντομα. Το φαινόμενο ονομάζεται θερμογόνος αναπνοή. Με τον τρόπο αυτό οι κρόκοι, αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα για την επικονίαση και την αναπαραγωγή τους, σε σχέση με τα άλλα φυτά που θα ανθίσουν αργότερα.

Τα ανοιξιάτικα/καλοκαιρινά είδη κρόκων στην Ελλάδα είναι:

  1. Crocus biflorus (Κρόκος ο διανθής). Από τον Φεβρουάριο στην Ρόδο.
  2. Crocus biflorus ssp. nubigena (Κρόκος ο διανθής, υποείδος ο νεφελογενής). Από τον Φεβρουάριο σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
  3. Crocus biflorus ssp. alexandri (Κρόκος ο διανθής, υποείδος Αλέξανδρου). Από Μάρτιο στο όρος Φαλακρό της Δράμας.
  4. Crocus biflorus ssp. stridii (Κρόκος ο διανθής, υποείδος του Στριντ). Από τον Ιανουάριο στο όρος Χορτιάτης της Θεσσαλονίκης και στην περιοχή της Ξάνθης.
  5. Crocus chrysanthus (Κρόκος ο χρυσανθής). Από τον Φεβρουάριο στα βουνά της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας.
  6. Crocus cvijicii (Κρόκος του Κβίζιτς). Από τον Μάϊο στην Όσσα της Θεσσαλίας και στα βουνά της Βορειοδυτικής Μακεδονίας.
  7. Crocus flavus (Κρόκος ο κίτρινος). Από τον Μάρτιο στα βουνά της κεντρικής και βόρειας Ελλάδας.
  8. Crocus fleischeri (Κρόκος του Φλέϊσερ). Από τον Ιανουάριο σε Ρόδο, Σάμο και Χίο.
  9. Crocus olivieri (Κρόκος του Ολιβιέ). Από τον Φεβρουάριο στα βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας, Χίο και Σάμο.
  10. Crocus olivieri ssp. balansae (Κρόκος του Ολιβιέ, υποείδος του Μπαλανσά). Από τον Ιανουάριο σε Χίο και Σάμο.
  11. Crocus pelistericus (Κρόκος του Πελιστέρ/Περιστεριού). Από τον Μάϊο στα βουνά Βόρας και Βαρνούς της Μακεδονίας.
  12. Crocus reticulatus (Κρόκος ο δικτυωτός). Από τον Μάρτιο στο βουνό Φαλακρό της Δράμας.
  13. Crocus sieberi (Κρόκος του Ζήμπερ). Από τον Μάρτιο στην Κρήτη.
  14. Crocus sieberi ssp. atticus. (Κρόκος του Ζήμπερ, υποείδος της Αττικής). Από τον Ιανουάριο στα βουνά της Αττικής, τη νότια Εύβοια, την Άνδρο και σε νησίδες των Σποράδων.
  15. Crocus sieberi ssp. sublimis. (Κρόκος του Ζήμπερ, υποείδος ο μετέωρος). Από τον Φεβρουάριο στα βουνά της βόρειας Πελοποννήου και της ηπειρωτικής Ελλάδας.
  16. Crocus sieberi ssp. nivalis. (Κρόκος του Ζήμπερ, υποείδος του χιονιού). Από τον Φεβρουάριο στον Ταΰγετο.
  17. Crocus veluchensis (Κρόκος του Βελουχιού). Από τον Μάΐο στα βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας, πάνω από τα 950 μέτρα.

Περισσότερες πληροφορίες για πολλά είδη κολχικών, υπάρχουν στο:

http://www.florahellenica.blogspot.gr/



Crocus pelistericus
Βόρας 04/06/2010 Voras

Crocus chrysanthus
Παρνασσός 06/03/2010 Parnassos
photo (c) Yiannis Kofinas Γιάννης Κοφινάς

Crocus sieberi ssp. sublimis 
Χελμός 12/06/2010 Chelmos