Ο κύκνος στην μυκηναϊκή ζωγραφική

Παράσταση σε μυκηναϊκή λάρνακα - Μουσείο Ρεθύμνου

Η ζωγραφική στην αρχαία Ελλάδα, σε όλες τις πολιτιστικές περιόδους, είχε χαρακτήρα μνημειακό και  λειτουργικό. Είχε, δηλαδή, άμεση σχέση με τον θρησκευτικό και κοινωνικό βίο και, ασφαλώς, καμία σχέση με τη ζωγραφική των γκαλερί και των πλούσιων «φιλότεχνων» της εποχής μας. 

Σε πολλές περιπτώσεις, ιδιαίτερα σ' εκείνες με εθιμική και θρησκευτική χρήση, τα θέματα από τη φύση είναι στυλιζαρισμένα και τυποποιούνται, όπως στην παράσταση της φωτογραφίας από μυκηναϊκή λάρνακα που εκτίθεται στο Μουσείο Ρεθύμνου.

Σ' ένα περιβάλλον, που θυμίζει υγροβιότοπο, εικονίζεται ένας κύκνος με κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως είναι οι τρεις φτερούγες και η ουρά σε μορφή ψαριού. Το μπλοκ αυτό έχει θέματα από την ελληνική φύση (και φυσικά όχι από την αρχαία μυθολογία), ωστόσο πρέπει να υπενθυμίσω τον μυκηναϊκό μύθο της Λήδας και του κύκνου. Η Λήδα γέννησε τους θρυλικούς Διόσκουρους της μυκηναϊκής Λακωνίας (κατ' άλλους μύθους, και την Ωραία Ελένη) από τον Δία, που είχε μεταμορφωθεί σε κύκνο.

Ο κύκνος, ένα πουλί που εμφανίζεται στην Ελλάδα τον χειμώνα, φαίνεται ότι είχε συνδεθεί στη μυκηναϊκή περίοδο με ορισμένες θρησκευτικές αντιλήψεις για τη ζωή και τον θάνατο. Ίσως γι' αυτό να εικονίζεται η στυλιζαρισμένη μορφή του στις νεκρικές μυκηναϊκές λάρνακες....