Ο Χελμός
Τα βουνά της Πελοποννήσου αναδύθηκαν από την πανάρχαια Τηθυΐα θάλασσα πριν 50 εκατομμύρια χρόνια, με πρώτα τον Χελμό και τη Ζήρεια. Ακολούθησαν κοσμοϊστορικές αλλαγές, μέχρι που πριν περίπου 1 εκατομμύριο χρόνια η Πελοπόννησος πήρε τη σημερινή της μορφή. Η Ζήρεια (2.376 μ.) και ο Χελμός (2.341 μ.) είναι, μετά τον Ταΰγετο (2.457 μ.), τα ψηλότερα βουνά του Μοριά και αποτελούν το λεγόμενο «βόρειο τείχος», έτσι όπως υψώνονται σχεδόν κάθετα από το επίπεδο της θάλασσας.
Η γεωλογική ιστορία των βουνών του «βόρειου τείχους» της Πελοποννήσου έχει σαν αποτέλεσμα να διατηρούν πολύ σπάνια φυτά της ευρωπαϊκής χλωρίδας. Από την εποχή που η Ελλάδα ήταν ενωμένη με τη Μικρά Ασία, έχουν διασωθεί φυτά που στην εποχή μας φύονται μόνο στην Ασία και τον Καύκασο. Και από την εποχή της γένεσης των ελληνικών μύθων επιζεί στη χαράδρα της Υδάτων της Στύγας στον Χελμό, μαζί με τα σπάνια ενδημικά φυτά και η παράδοση ότι εδώ ήταν η είσοδος του Άδη.
Εδώ, στο «βόρειο τείχος» της Πελοποννήσου, τον Απρίλιο η άνοιξη γνωρίζει την αποθέωσή της. Όταν στα νησιά και τα νοτιότερα μέρη η άνοιξη βαδίζει προς το τέλος της και στα ψηλά βουνά της βόρειας Ελλάδας αρχίζει να ξυπνάει, στη Ζήρεια και τον Χελμό τα ανοιξιάτικα αγριολούλουδα και τα σπάνια φυτά γεμίζουν τη φύση με ατέλειωτα χρώματα κι αρώματα.
Η χλωρίδα του Χελμού (αρχαίο όνομα: Αροάνια) περιλαμβάνει πάνω από 1.100 φυτά. Τα 87 είναι ενδημικά της Ελλάδας και τα 14 της Πελοποννήσου. Στα μεσαία υψόμετρα του Χελμού ανθίζουν αυτές τις μέρες το κατακόκκινο Λείριο το χαλκηδονικό (Lilum chalcedonicum), ο Λάθυρος ο μεγανθής (Lathyrus grandiflorus), η Πρίμουλα η κοινή (Primula vulgaris) που προτιμά υγρές θέσεις, η αγριοτριανταφυλλιά (Rosa pulverulenta), ο Δίανθος ο διανθής (Dianthus biflorus), το Λίνο το κομψό (Linum elegans), ο Μελιτίτης ο μελισόφυλλος (Melittis melissophyllum), το ανοιξιάτικο Κυκλάμινο το πελοποννησιακό (Cyclamen peloponnesiacum), η Βιόλα η ελληνική (Viola graeca) και πολλές άγριες ορχιδέες, όπως η Όρχις η πευκοφυής (Orchis pinetorum), Ανακαμπτίς η πυραμιδοειδής (Anacamptis pyramidalis), Πλατανθέρα η χλωρανθής (Platanthera chlorantha), Λιμόδωρο το εκτρωτικό (Limodorum abortivum). Από τις ορχιδέες του γένους Οφρύς ξεχωρίζει η Οφρύς των Δελφών (Ophrys delphinensis), που περιγράφτηκε το 1963 από τους βόρειους πρόποδες τoυ Χελμού.
Στην αλπική ζώνη η άνθιση διαρκεί μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού και περιλαμβάνει φυτά υψηλής καλλωπιστικής αξίας, όπως ο Κρόκος ο μετέωρος (Crocus sieberi subsp. sublimis) που ξεπροβάλει μέσα από τις χιονούρες, η φαρμακευτική Γεντιανή η εαρινή (Gentiana verna subsp. balcanica), η ορχιδέα Δακτυλόρριζα σαμβυκίνα (Dactylorhiza sambucina) και το ενδημικό Βερμπάσκο το άβλαστο (Verbascum acaule).
Από την αλπική ζώνη και την κορυφή Νεραϊδοράχη του Χελμού ξεκινάει η περίφημη χαράδρα της Στύγας. Ένας μεγάλος καταρράκτης ξεχύνεται από την κορυφή και καταλήγει στο μέσο της χαράδρας. Είναι τα μυθικά Ύδατα της Στυγός, στα οποία η Θέτις έλουσε τον γιo της Αχιλλέα και τον έκανε άτρωτο, εκτός από τη φτέρνα που τον κρατούσε. Στη βάση του καταρράκτη είναι μια μικρή σπηλιά, που οι αρχαίοι πίστευαν ότι οδηγούσε στα Τάρταρα, όπου είχε το παλάτι της η Στύγα, κόρη του Ωκεανού. Στην έξοδο της σπηλιάς και γύρω της ανθίζουν τα σπάνια φυτά του Χελμού Γλοβουλαρία η στυγία (Globularia stygia), Ακουϊλέγια του Όθωνα ή κολομπίνα του Χελμού (Aquilegia othonis), Αστέρας ο αλπικός (Aster alpinus) και Βιόλα του Χελμού (Viola helmea).
Η Ζήρεια (αρχαίο όνομα: Κυλλήνη) ενώνεται με τον Χελμό με την υψηλή πεδιάδα του Φενεού και το χαμηλό βουνό Σαραντάπηχο (1.546 μ.). Η συγγενική με του Χελμού χλωρίδα της περιλαμβάνει 1.100 είδη από τα οποία τα 87 είναι ελληνικά ενδημικά. Σε απόμερα ξέφωτα, ρεματιές και δολίνες ανθίζει την άνοιξη ο Άδωνις ο κυλληναίος (Adonis cyllenea), ένα λουλούδι του Καύκασου που απομονώθηκε στη Ζήρεια, όταν το Αιγαίο έγινε θάλασσα. Ένα άλλο ασιατικό είδος είναι η Βιβερστεϊνία η ορφανίδειος (Biebersteinia orphanidis), που στην Ευρώπη φύεται μόνο στη Ζήρεια και τα γύρω βουνά.
Εκτός από τα αγριολούλουδα που προαναφέρθηκαν, ανθίζουν αυτή την εποχή στη Ζήρεια η κίτρινη τουλίπα (Tulipa australis), η Tουλίπα του Ορφανίδη (Tulipa orphanidea), το Kεφαλάνθηρο το ερυθρό (Cephalanthera rubra), Ορνιθόγαλο το ορεινό (Ornithogalum montanum), η Φριτιλάρια η μεταλάσσουσα (Fritillaria mutabilis), το ανοιξιάτικο Κολχικό το τρίφυλλο (Colchicum triphyllum).
Η πρόσβαση στη Ζήρεια γίνεται από το Κιάτο και το Ξυλόκαστρο (προς Τρίκαλα Κορινθίας) και στον Χελμό από την Ακράτα και το Διακοφτό. Και τώρα είναι οι μέρες που η άνοιξη βρίσκεται στις δόξες της σ’ αυτά τα ψηλά και πανέμορφα βουνά μας.
Φωτογραφίες και πληροφορίες για φυτά Χελμού και Ζήρειας υπάρχουν στο μπλοκ
http://www.florahellenica.blogspot.gr/
που ανανεώνεται σταδιακά...
Η Μεγάλη Ζήρεια
1 σχόλιο:
Υπέροχα!
Δημοσίευση σχολίου